©Eliot, J. 1680. Romansª <147> <> WutepistIeum PAUL en ROMANSUT. <147a> <> ^Peyau Romut^ CHAP. I. 1 Pauls calling commanded. 16 What his Gospel is. 18 Gods anger at sin. 21 The Gentiles sins. 1.1 PAul wuttin£moh Jesus Christ, we‚hkomau Apostlessuneat, chippunau en wunnaunchemìkaonganit God. 1.2 Ne quosha£op negonn eu, nashpe ukquoshodtumwa‚neumoh, ut wunneetup natamwe wussukwhonganit. 1.3 Papaume wunnaumonat Jesus Christoh Nullordum, n“h  yeu¢mukup wutch ìskannem David nea£nag weyaus. 1.4 Kah noh menuhkesueu wahteauwahu¢mukup ìnaumonainneat GOD, neaunag wunneetupanatamwe | Nashauanit, nashpeu omohk‚nat wutch nuppunat. <147b> <> ^wuttahhouoash wunnogkoo[m]^ 1.5 Nagum nashpeu nutattumunumumun kitteamonteanittuonk, kah Apostleuìonk, wutch noswehtamunat wunnamptamìonk, kenugke wame wutohtim¢neat, wutche ìwesuonk. 1.6 Kenugke naghok, kenaau wonk we‚hkomonche Jesus Christ 1.7 Wame neg ƒyitcheg ut Rome, wom¢noncheg GOD, wehkomutcheg wunneetupanatogig: kitteamonteanitteaonk appehtunkìk, kah wunohteaonk, wutch Godut kìshinn¢nut, kah wutch Lord Jesus Christut. <148a> <> ^Menuhki wunnauchemookaonk^ 1.8 Negonne nuttabuttantamau Numm nittìm, nashpeu Jesus Christ, wutche kenaau wame, newutche kìnamptamìonganì kekek‚tìhkontamun pannuppu wame muttaohkut. 1.9 Newutche GOD nìwauwa‚neum, noh wƒussumog ut nunnashauonganit, ut wunaunchemìkaonganit wunnaumonat, matta kutahqueu peantamwanshinìmwì nagwutteaeu ut nuppeantamìonauit. 1.10 We‚hquetumon, (tohneit yeuyeu nìnƒm“ush¢nat maumachish, nashpe wuttinnanatamìonk GOD) kuppeyaonuna¢ut. 1.11 Newutche kukkodn unnumwì, onk woh kittinnuma£unnumwì nawhutch Nashauanittu‚ magìonk, onk woh kummenuhk‚hitteamwì. 1.12 NNe, onk, woh nut phit kenaau wonk, nashpe p sukquinnu wunnamptamunat, kenaau, kah neen wonk. 1.13 Matta kuttinanumunnìmwì matchaog wahtea£ìk, neematog, mìchekut nompe kukkodpeya“nnunn…¢ut (qut ne pajeh wuttame n nih) woh nut htauu©nªnat nawhunch meechumuonk ut kuhhogka¢ut wonk, neane kenugke onkatogig Gentilsog. 1.14 Nunnanau num¢og Greeksog kah Barbariansog, naneeswu waantamwog kah asìtuog. 1.15 Newutche, anìhqunum, nukquashwem kukkuhkìtoma£unnunna¢ut, wunaunchemìkaonk kenaau wonk ap‚ogish Rome. 1.16 Newutche matta nutakodchuwontamìh ìnaunchemìhkaonk Christ: newutche ne ummenuhkesuonk GOD, en wadchanuaonganit, en nishnoh pasuk noh wanamptog, negonne en Jew, neit wonk en Greek. 1.17 Newutche ne ut wussampweusseonk God wahteauwahuau wutch ìnamtamìonganit onk yaen ìnamptamìonganit, neansukwhosik, Wunnomwaussecheg nashpe pomantamwog wunnamptamìonk. 1.18 Newutche ummusquantamìonk GOD nahtuhkon wutch kesukqut, ayeuuhkone wame ummatch©eªseonganì kah panneusseonganì wosketomp og, neg tohqunukeg wunnomwayeuonk, ut panneusseonganit. 1.19 Newutche, ne woh wahteamuk papaume GOD, nah wahteauwaheon, newutche GOD nah wunn¢htinn¢nah. 1.20 Newutche nish wutas…mpamukquodtìmash, wutch weske kutchissik muttaok, nish pahke n¢gquodtash, wahteauunash nashpe nish kesteausikish; m chemohtag ummenuhkesuonk kah Ummanittììonk, nemehkuh nag matta t¢hnom unìh. 1.21 Newutche wahe hittit Goduh, matta ìwowussum¢uh ne ne Godut, kah matta tabuttantamìog, qut tahnìcheyeuìog ut wuttenanatamìonganìout, kah ummattammagwe wuttuhhou, pohkenai. 1.22 OOwaantamwanumwunnea¢ut, nag mattammagìog. <148b> <> ^ummatchesonganoo Gentilsog^ 1.23 Kah “sìwunnumwog wussohsum¢onk, matta aunnunnìg GOD, en unneukontonkanit ogquehteausu anunnuk wosketomp, kah psuksesog, kah yauogkontont puppinashim, kah papumompak‚cheg. 1.24 Newajeh GOD nah wonk aninnumauont en nanwunnìdsqua£ onk, nashpe nanwunnìdsqua onk nehenwonche wutahhìw¢ut, mishananittuog nehenwonche wuhhogkauh. 1.25 Neg qunnuppinnumwog ìnomwayeuonk GOD, en pannìwaonganit, kah waussittumwog kah quttianatamwog ne kesteausik,  nue onk noh keste£nkup, noh wƒn numit micheme. Amen. 1.26 Yeu wajeh GOD aninnumauont en nishkeneunkque womonittuonk, newutche ummittamwossìoh ¢sìwunnumwog wussampwe a£wohteaonk, na en ayeuuhkonittue ahetìonittimuk. 1.27 Kah net tupe wonk wosketampaog, nogkodtumohettit wussampwe auwohteaonganì mittamwossissoh, chikohsum…dtuog ìwom¢nittuonganì, wosketompaog en wosketompaut, usseog ne nishkeneunkquok, kƒh attumunittuog ne wutunkquatunk ummatcheseonk neahunag. 1.28 Kah ne ne matta tohhen tup natam¢og wadchan¢nat GOD ut ìwahteauonganit, GOD wuttinnumauoh en mattamm gwe unnantemìonganit, ussenat yeush matta wan‚gennun¢gish. 1.29 Numwameechumm‚hettit wame panneusseongash, nanwunìdsquau onk, matcheseonk, ahchewontam¢onk, ishskau nittuonk, numwohtoog ishkau nittuok, shehteaonk, penuanittuonk, asìkekodteamìwonk, matanitt£onk, kehkemwae matchetcheg. 1.30 Sak‚pwuttogig muppusk, sekeneauoncheg GOD, matchen neteacheg, p‚htu num“og, m sko cheg, ogkeniantogig mamahch£hkish pannesehtaoncheg ìchetuonganìuh. 1.31 Matta wohwohtamìgig, pohquen£kig wunnìwa¢nk, m ne nete cheg, kontete utt usitcheg matta monaneteagig. 1.32 Tohk¢nogque wahte unneau ìsittumoìonk God (neg asecheg nish matcheseongash, tumm£hhìw og nuppun) qut ohnch matta webe wutuss‚inneau, qut tapeneau og ne asenutcheh. CHAP. II. 1 They that condemn sin in others, and yet sin, are inexcusable, whether Jews or Gentile.. 2.1 NEwutche matta toh kittinnaum su, woi wosketomp howan ken wasittuman: newutche onkatuk wussumat, kìsum kuhhog, newutche ken kìsittum, nish nan kenompe uss‚enash. 2.2 Qut nuppahkontamunan ìsittummìonk GOD wunnamuhkuteyeuì, ayeuuhkone nag ne as‚cheg. 2.3 Kah kuttenantam, woi wosketomp, wƒsumat | neg nish as‚cheg, kah kenompe ussenash, woh kut¢mweetam ìsittumìonk God <149a> <> ^Ummatcheseo©nªganao Gentilsog.^ 2.4 Asuh kummishanontam weenai‚eke ìnenehhuwaonk, kah uppahtsuonk, kah wussepe pahts£onk, sun mat kìw hteoìh, ìnenehhuwƒonk God asìwuhtea£mwì en aiuskoianatamunat. 2.5 Qut ne ne menuhkag kah mat aiuskoianatamìmunì kuttah, kutaw…num musquanitt£onk, na en musquanittuongane kesukok, kah pahke naumug wussampwe wussittum¢onk GOD. 2.6 Noh an–nkquodtauont nsh noh how ne ne as‚init. 2.7 Neg manunne nagwutteapitcheg sampweuss‚nat natinnehamwog sohsum¢onk, kah qutti nittuonk, kah mishematpuonk, neh wuttinnumauoh micheme pomantam¢onk. 2.8 Qut nag penuanitteach‚g, kah matta nìswehtamìgig wunnomwa‚yeuonk, qut nìswehtamwog panneusseonk, {neh wuttinnumauoh}, jish nittuonk kah musquanittuonk 2.9 Unkquanummìonk, kah wuttammehpunnaonk, nshnoh howan ukketeahogk“unuh noh matcheseit, negonne Jew, kah wonk nahoht“eu Greek, 2.10 Qut sohsumìuk qutti nittuonk, kah wunnohte onk en nishnoh howan ìnesein, negonne Jew, kah nahoht“eu Greek. 2.11 Newutche GOD matta tohhentup num uon wosketompuh. 2.12 Newutche neg matchesecheg asquam ƒnaumatuonganunnìg, pish auwakompan og, asquam an umatuongan¢gkup: kah neg matchesecheg ut agwe naumatuonganit, nag pish wussum¢og ut naumatuonganit. 2.13 Newutche matta neg nìtogig naumatuonk sampweogquanum¢og anaquabit God, qut neg  secheg naumatuonk sampweogquanum¢og. 2.14 Newutche Gentilsog, matta wadtinnaumatuonganegig:  henniyeuongane asehettit nish wadtaum ugish naumatuonganit: yeug matta wuttinnaumatuongan‚og, nehenwonche unnaumatuog. 2.15 Yeug n htitteƒog wutusseonk naumatuonk wussukwhosu ut wuttahhìwout, ummet hh…nnittìmìoh wauwau, kah wuttenanatamìonganììash mattamanittumìash, asuh wunnomanitt£mìash. 2.16 Ne kesukok GOD wussittuk ukkemeusseonganìash wosketompaog nashpe Jesus Christ, neaunag nìnaunchemìkaonk. 2.17 Kusseh kutt‚hhennit Jew, kah kuppaubatantam naumatuonk, kah muskoaog Goduh 2.18 Kah kìwahte¢h wuttenanatamìonk kah kukqutchteoh yeush p‚nìwom ugish, kukkuhkìtomont wutch naumatuonganit. 2.19 Kah wunnamuhkut kuttenanatam nussampìwun noh pogkenuk, kah nìwequasumau neg pohken namutcheg. 2.20 Kah nukkodte htim asìkutcheg, kah | kohkìtoma£ont mukki‚soh, ken kup[]piuhsukkot¢h wahteauonk, kah naumat£e wunwomwayeuonk. <149b> <> ^wussampwe wussittumooonk God^ 2.21 Newutche ken kohkìtomauat onkatuk, sunnummatta kukkuhkìtoma£oh kuhhog? kuhkìtomwehteaan wosketomp kommìtukitch, onk ken kukkommìt? 2.22 Nìwaan wosketomp mamussehkitch, onk ken kummamus? kah pagkenadt nunn£kontunganog, kukkummìtum GOD. 2.23 Ken mƒskow an naumatuonk, pohqunadt naumatuonk, kummishan num GOD. 2.24 Newutche ìwesuonk GOD blasphemontamun ut kenugke penuwohteaut nashpe kenaau, neansukwhosik. 2.25 Newutche qu“shqusausuonk, wunnamuhkut wunnenehu¢mmì, nanauwehheadt naumatuonk qut ken pohqunnuman naumatuonk, kukquoshqusausuonk, mokquoshqusausuonganunì. 2.26 Newutche yeug matta quoshqusausekig ussehettit wussampweusseonk namatuonk, sunnummatta ummatquoshqusaus‚onk yan¢ntamìun quoshqusausinneat? 2.27 Kah matta quoshqusauseonk neanaiye£mìuk, usse(i)t naumatuonk, sunnummatta kìsumukìun, nashpe wussukwhonk, kah quoshqusausuonk panneuss‚an naumatuonk? 2.28 Newutche matta noh Jew noh webe wosk‚che, asuh ma©tªta ne quoshqusausuonk, webe woskeche weyausut. 2.29 Qut noh Jew noh an¢mut adtuneusseit, kah ne quoshqusausuonk ne ohtag metahut ut nashauonganit, kah matta {webe} wussukwhonganit, noh wae‚nom onk mat wutch wosketompatu, qut GOD. CHAP III. 1 The Jews prerog[a]tive. 20 None justified by the law. 28 But all by faith. 3.1 NEit teag ìtahtauun Jew? asuh tohhen wunne‚gen quoshqusa£suonk? 3.2 M¢nat nishnoh hen . negonne newutche nag ahtohsh¢naopash manitt¢e yeuongash. 3.3 Newutche toh woh hen. nawhutch ma(t) wunnamptamohettˆgis? uppannìwohtamìonganì sun woh match‚hteaìmì wunnamptamìonk GOD? 3.4 GOD quhteitaj, nux, wunnomwa‚nuutch GOD, kah nishnoh wosketomp pannìwaenuutch neansukwh“sik, onk woh kussampweunn‚hhuk kussuwongash, onk woh kussohkos wussumunnumuk 3.5 Qut nuppanneusseonganun, w een¢tuk wussampweusseonk GOD, ©tªoh woh nussimun, sun GOD matta sampweusseu, sasamatohhukqu‚og? (nutogquontauwam wosketompaut) 3.6 GOD quhteiteaj, newuche toh hen pish wussittum muttaok? 3.7 Newutche ìnomw onk GOD mìcheke an‚ukog nashpeu nuppannìw yeuwonk en wussohsummìonganit; neit tohwhutch en wussumimuk matcheseaen£ut? <150a> <> ^Wunnamptamooe sampogquanumooonk^ 3.8 Kah matta ne ne nukkekommue unnaunchemìwounkkìunnonog, kah neane nawhutch nìwaog, wussinnea£, matcheussehtuh onk woh wunnegeninìg, nag wutonkapunnaonganì sampoi. 3.9 Toh k¢ n nih? sun nag kutanue wunneetom¢unn¢nog? matchaug, newutche kumm hche wansh nitte mun, nane(e)swe Jewsog kah Gentilsog, nag wame appe£og agweu matchetìonganit. 3.10 Neansukwh“sik, matta howan wussampweu ussen, matta p suk. 3.11 Matta howan ìw¢htamì, matta howan natinneahwhoou Goduh. 3.12 Wame panneauog, nag mo eu wanne teag wunn‚geninnì, matta howan ìn‚seu, matta pasuk. 3.13 Ukquttunkanì pohquashin wenohkeet ut weenannu¢ut asìkekodteamìog, wutuhquoshkehteum Asps, agwu wussissittìnìw¢ut. 3.14 Wuttìn numwohteau mamatcheyeuonk, kah weesogkinnìwonk. 3.15 wussetìw¢ash kenupsh¢mìash nushukkonat. 3.16 Paguanuonk kah onkquommomìonk umayeuout. 3.17 Kah wunohteaongane may wanne wahteauìog. 3.18 Wanne qushaonk God oht no anaquohtag wuskesukkìwoash. 3.19 Yeuyeu nìwahte¢mun, nishnoh ne anìwadt naumatuonk, unnau nah agwu naumatuonganit ƒpinutche, onk woh nishnoh muttìn kupp“(h)osu kah wame muttaok woh agwu appuog ìsittmìonganit GOD. 3.20 Newajeh nashpe ussenat toh anauwuttog naumatuonk wanne weyaus sampweogquanumìun ut anaquabit, newutche nashpe naumatuonk nìwahteomun matcheseonk. 3.21 Qut yeuyeu wussampweusseonk GOD matta naumatuonganinnìut n htuhkon, wauwon nashpe naumatuonk, kah quoshodtumwaenuog. 3.22 Ne wussampweusseonk GDD, nashpe wunnamptamìonk Jesus Christ en wame, kah ut wame neg wanamptogig; newutche na matta penìwomaunnìh. 3.23 Newutche wame matcheseog, kah nìnuhkomwog wussohsum¢onk GOD. 3.24 Nannouwe sampwenehit nashpe ukkitteamonte nitteaonk nashpeu wutt¢adtuhk“suwaonk Jesus Christ. 3.25 Neh GOD kahtimonche pasìtshanittuonk nashpe wunnamptamìonk ut ìsqheonganit, wahteauwahuonah wussampweuss‚onk, uppa£muk£munat matcheseongash nish mahche nnagish, nashpe uppahkesinneat God 3.26 Wahteauw huwonat, nussim, yeu ahquompak wussampweusseonk, onk woh sampweusseaen£ì, kah noh sampweneheont wanamptog Jesus. <150b> <> ^Abraham sampweogquanumit^ 3.27 Uttiyeu mishk“aonk neit? pogkeetamuni, teagwu nashpe naumatuonk? anakausuongash? matchaog, qut nashpe unnaumatuongane wunnamptamìonk. 3.28 Newajeh wahshadtauog wosketomp sampweneheau nashpe wunnamptamìonk, matta ussenat toh anauwuttog naumatuonk. 3.29 Noh ummanittìmìoh webe Jewsog? sunnummatta wonk penìwohte og? nux, penìwohte og wonk. 3.30 Newutche pasuk nont GOD, noh sampwen‚hteunk quoshqusausuonk nashpe wunnamptamoonk, kah quoshqusausuonk nashpe wunnamptam¢onk. 3.31 Newaj matta tohhentupp‚hhe¢gkut naumatuonk nashpe wunnamptam¢onk GOD quhteiteaj, nux, nummenuhkete¢mun naumatuonk, CHAP. IV. 1 Ahrahams faith was imputed to bim for ritghteousness, 24 and so is ours 4.1 NEit toh woh nussimun, nìshun Abraham nashpeu weyaus mishk“min? 4.2 Newutche sampwenehettis Abraham nashpe anakausuongash, ohtou ne woh mashkoadt: qut matta ut anaquabit GOD. 4.3 Newutche toh nìwomì wussukwhonk? Abraham wunnamptauau GOD, kah ogquoantamun wunnomwausseonganit. 4.4 Yeuyeu noh anaka£sit, wutonkquatunk matta ogquoantamìun kitteamonteanumaonganit, qut wuttumh¢uon. 4.5 Qut noh matta anakauseg, qut wunnampta£ont noh sampweunnehheonutcheh matchetìoh, ìnamptamìonk ogquoantamun sampweusseonganit. 4.6 Ne ne wonk David n htitteop wunn num onk wosketomp, GOD ogquoantamauont sampweusseonganit, matt anakausenat. 4.7 Wunnanum¢og neg, ummatcheseonganoash ahquoantama£ut, & wunnshkeneunkquodtumash unkwhosik. 4.8 Wunnanumau wosketomp LORD matta ogquoantama£onk matcheseonk. 4.9 Neit yeu wunanittuonk webe peyaumì quoshqusausuonganit? asuh wonk matta quoshqusausegig? Newutche nussimun, wunnamptam¢onk ogquoantama£un Abraham wunn¢mwausseonganit. 4.10 Uttoh ogquoantamunas neit? mahche quoshqusausit, asuh asquam quoshqusauseg? matta mahche quoshqusausinne t, qut asquam quoshqusausit, 4.11 Kah attumunum kuhkinneasuonkane quoshqusausuonk, sampwenehettue kuhkinne suonk nashpe wunnamptam¢onk, ne ahtunkup asq quoshqusauseg, onk woh neh wutìshinneauh wame wanamptogig, t“hk“nogque matta quoshqusauseinneau: wunnomw uss‚onk woh ogquoantamau¢og wonk 4.12 Kah woh wutìshinneauh quoshqusa£suonk, matta webe nag quoshqusausitcheg, | qut neg  oncheg wut nehtuonganit onamptamìonk nìshun Abraham; ne ahtunkup asquam quoshqusauseg. <151a> <> ^OOshoo¢uh wanamptogig^ 4.13 Newutche ne ukquoshaum…onk, pish kutanskodt£hsin muttaok, matta wut htao£un Abraham kah ìskƒnnemuneoh, nashpeu naumat£onk, qut nashpe wunnamptamìe wussamwen‚huwaonk. 4.14 Newutche neg  pitcheg  gwe naumatuonganit, ahta£hettit, wunnamptamìonk tahnìcheyeuì, kah quoshauwaonk matta tohhentupp nì. 4.15 Newutche naumatuonk usseu musquanittuonk, newutche na matta adt naumatuonganinnìg na wanne panneusseonganinnì 4.16 Newutche nashpe wunnamptam¢onkan£ì, onk woh nashpeu kittaamonte nittuonkan£ì, onk woh quoshauw onk papƒneye£ì ut wame mukkiesit: matta webe nag wadtnaumatuonganitcheg: qut neg wonk ahtunkig wunnamptamìonk Abraham, noh wadìsheog wame. 4.17 (Neansukwh“sik kummahche ayeuunup wutìshimau monatash wutohtimoneash) neh wutogqunneunkqussinneuh wanamptauoncheh, GOD neh pƒmontamwƒheunt nuppì¢h: kah wesuonganuk¢ntam nish matta oht nìgish, onatuh ne ¢htag. 4.18 Noh ayeuuhk¢ne annoausuonganit, wunnamptam ut annoausuonganit, ¢nk noh woh wutìshn ut monatash wutahtim¢neash, neaunag neanìwomukup, ne pish y ne keneechanog. 4.19 Kah matta nìchumwƒnìg wunnamptamìonk, matta natwanum¢un nehenwonche wuhogkuh mahche nuppuk, n¢gqut pasukìwe kodtumw¢hkog, asuh matta noh napìmìuk wut“ontomukomoh Sarai. 4.20 Matta papann£mmì ukquoshaumuwaonk GOD, nashpe pannìw¢htamìonk: qut menuhke wunnamptam, sohsumw heont GOD. 4.21 Kah pakodche wunnamptog, utt“h anukquoshauop wutt penumun wonk ussenat. 4.22 Kah newajeh ogquoantama£ut wunnomwausseonganit. 4.23 Kah matta wussukwhosup wutche nagum nusseu, ne ogquoantamau¢nat. 4.24 Qut kenau(n) wonk, noh pish howan ogquoantamauut, wunnamptauogkut neh omohkin©uªtche Jesu Kelordumun, wutch nuppunat. 4.©2ª5 Noh petakon¢mukup wutch nummatcheseonganash, kah wonk omohkeu wutch kussampwen‚hhitteaonganun CHAP. V. 1 Being justified by faith, we have peace with God. 12 Sin and death come by Adam. 5.1 NEwajeh sampwen‚hhunog nashpe wunnamptam¢onk, nìnohkonn¢mun God, nashpe Nuppiahqutumìmun Jesus Christ 5.2 Nagum nashpe wonk nuppeya£mun, | nashpe wunnamptam¢onk, yeu en kitteamonteanitteaonk uttoh ape¢g, kah nìweekontamumun anoosinneat wussohsum¢onk GOD. <151b> <> ^matcheseonk & nupp“onk nashpe Adam^ 5.3 Kah matta ne webe, qut wonk nìweekontamumun ut wuttammepunnaonganehtu, wahtea£og, wuttammepunaonk m nunnush£ mì. 5.4 Kah manunnissuonk nuppahhontamwahukumun, kah pahkontam¢onk, nuttann¢ushukqunan. 5.5 Kah ann¢ausuonk matta nutakodchuwahukkìunan, newutche ìwomoausuonk God wusseahh mun ut nuttahunonut, nashpe wunneetupanatamwe Nashauanit, noh  num¢ntea¢gkup. 5.6 New©uªtche asquam manuhk‚seog, kuhkìw e aquompiyeuut, Christ nuppow¢nau matche‚towoh. 5.7 Newutche matta woh howan nuppow¢noh sampweus©sªeaen, ohnchikoh pƒguodche nuppowonau howane wans‚nitcheh. 5.8 Qut GOD waeenodtum kìwomonukìwongan£n, newutche matcheseaen£og, Chrst kenuppow¢n£kqun. 5.9 Neit anue mìcheke, mahche samwenehhunog nashpe ìsqheonk, nìwadchanitteamun wutch musquanittuonganit, nashpe nagum 5.10 Newutche  yeuw‚htea‚nueog nìnohteaunn¢mun GOD, nashpe wunnuppìonk Wunnaumonuh,  nue mìcheke, mahche wunnohteaog, nìwadchanitteamun nashpe uppomantam¢onk. 5.11 Kah matta ne webe, qut wonk nìweekontomìunn¢mun GOD, nashpe Nuppiahquttumìmun Jesus Christ, noh nashpe nutattumunumumun n nau…nittuonganun. 5.12 Newutche, neane nashpe pasuk wosketomp matcheseonk petukodtunk muttaohkit, kah nuppìonk nashpe matchesonk, kah nemehkuh nuppìonk nuhkuhkauau wame missinninn£og, newutche wame matches‚hettit. 5.13 Newutche, n“ pajeh ut naumaauongan£uk, matcheseonk ohteau muttaohkit, qut matcheseonk matta nut£spun…nukìunan, asquam anaumatuonganunnìgkup. 5.14 Qut nuppìonk wutch Adamw ut onk n“ pajeh Moses ut, nah wunnanauwunuh nag matta matchesegig neanagkup ummatcheseonk Adam, noh ìkukkinneasumunuh noh woh paont. 5.15 Qut matta neane matcheseonk, ne wonk yane nanowe m gìonk; newutche, wutch ummatcheseonk pasuk, monaog nupw‚hettit:  nue onk yeu, kitteamonteanitte onk GOD, kah magìonk nashpe kitteamonteanitte…onk, nashpe pasuk wosketomp, Jesus Christ, ummishteauun en mon…cheg. 5.16 Kah matta neane nashpe pasuk matchesit, ne magìonk: newutche m“ wussittum¢onk nashpe pasuk wutch awakompan onk: | qut nanowe ahquoantam¢onk monatash matcheseongsh wu©tªch sampwen‚hitt£onk. <152a> <> ^Ahquontamoonk nashpe Christ^ 5.17 Newutche, wutch pasuk ummatches‚onk, nuppìonk nanawunuk nashpe pasuk, anue onk yeu nag mìcheke attumun–keg kitteamonte nittuonk kah magìonkane wunnumwauss‚onk, nag n…nawunumwog ut pomantamìonganit, nashpe pasuk Jesus Christ. 5.18 Newajeh, nashpe pasuk matcheseonk, nuhkuhkom wame awakompan…onk: netatup nashpe pasuk wunnomwausseonk kitteamonte…nitteaonk nuhkuhkauau wame missinninnuh en sampwen‚hetuongane p(o)mantam¢onk 5.19 Newutche, neyane nashpe pasuk wosketomp uppanneusseonk, monaog matchese…hheoog: netatupe nashpe pasuk wunnìsw‚tam¢onk, monaog samweusseahheoog. 5.20 Kah wonk, naumatuonk petutteau, matcheseonk woh nano missi: qut matcheseonk n no m‚sag: kitteamonteanitt£onk anue n no missi. 5.21 Onk woh neyane matcheseonk nanawunuk wutch nuppìo©nªk: netatuppe woh kitteamonteanittuonk n…nawunnuwomìuk nashpe sampweusseonk, en micheme pomantam¢onk, nashpe Jesus Christ Nuppiahquttumìmun. CHAP. VI. 1 We must not live in sin. 12 Nor let sin reign in us 23 Death is the wages of sin. 6.1 NEit toh woh nussimun? sun woh nut…pimun ut matcheseonganit, onk kitteamonteanittuonk woh n…no missi. 6.2 GOD quttitteaj, n‚enawun napìagish ut matcheseonganit, toh woh nuttinne pomantamun…n ne ut? 6.3 Matta kìwahteau•mwì n©eª…dtahsu¢g k“dchessumweogish ut Jes£s Christ ut, nukkutsumitteamun en wunnuppìwonganit. 6.4 Newajeh kìweeche p¢sekinnutteanan, nashpe kutchessum…onk ut wunnuppìonganit, onk woh neyane Christ omohke hheont wutch nuppunat, nashpe wussohsum¢onk Wutìshimau, netatupe neenaw©uªn wonk woh nuppomushomun wuske pomantam¢onganit. 6.5 Newutche moeu ohkehteaogkus ne  gqueneungquok wunnuppìonk, neenawun wonk nutogqunneungqussimun wutomohkeonganit. 6.6 Yeu wahte¢muk, nunnukkoneayeumun weeche pummetunkupp¢nau¢nuh, onk woh wuhhogkuh matchetìonk pagwatauun, ne wutch nìche matta woh kenìswehtamìmun matcheseonk. 6.7 Newutche noh napuk, chippeu wutch matchesonganit. 6.8 Yeuyeu weeche nuppìw¢nogut Christ, pish wonk kìweeche pomantamìmìun: 6.9 Wahtea£og, Christ ¢mohkeahit wutch nuppìonk, matta wonk m… nuppì, nuppìonk matta wonk wunnanawunuh. <152b> <> ^wutonkquatonk matcheseo©nªk.^ 6.10 Newutche ne n…puk, nuppì ut matcheseonganit pasukqut, qut pomantog, pomantomìwonau Goduh. 6.11 Netatuppe ogquanumìk kuhhogka“og wunnamuhkut napumuk ut matchesenat, qut pamontamuk ut Godut, nashpe Jesus Christ Nuppiahquttumìmun. 6.12 Matcheseonk newaj ahque nana…nonch ut nuppìe kuhhogkaout, onk woh kenìswehtamumwì ne nanwekodtantamìongan‚htu, 6.13 Kah ahque nogquenumìk kupp¢mpohch…iyeumìash panneusseongane auw¢hteaongash en matchesenat, qut nogquegk Godeiyeu, onatuh yeug pomontogig wutch nuppunnat: kah kuppompohchaiyeumìash onatuh sampweusseongane auwohteaongash en Godut. 6.14 Newutche matcheseonk matta woh kenan…wunukìmwì, newutche matta kutappomwì agwe naumatuonganit, qut agwe kitteamonteanittuonganit. 6.15 Tohk“eu? woh nummatchesemun newutche matta nutappemun agwe naumatuonganit, qut agwe kitteamonteanitteaonganit? GOD quhteihteaj. 6.16 Sunnummo kìwaht©eª mwì, n noh anogque“nog wuttinninnumoh wunnìswehtunkqunat; kenaau noh wuttinn£moh noh nìswe‚htau¢g: uttoh en matcheseonganehtu en nuppìwonganit, asuh sampweusseongan‚htu, en samwpen‚hettuonganit? 6.17 Qut GOD tabattantamauunaj kenaau ìtinnin©nª£munneat matcheseonk, qut yeuyeu kenìswehtamwì wutch kuttahhìw¢ut, neahhennukkuhkìtomwuhteamuk, ne kohkìtomauun¢gus. 6.18 Neit kutchippenitteana¢ut wutch matcheseonganit, neit kenaau ìtinninnumunneuh sampweusseonk. 6.19 Nuss¢im neahettit missinninn£og, newutche wunnìchumw‚suonk keyausì: newutche neane nogqunnumogkup kuppompohchaiyeumìash ìtinninnumunneat niskeneunkqussuonk, kah matcheseonk, en matcheseonganit: netatuppe yeuyeu nogqunnumìk kuppompohchaiyeumìash ìtinninn£munneat sampweusseonk en wunne©eªtupanatamìonganit. 6.20 Newutche kenaau wadtinneumit matcheseonk kutchipp‚mwì wutch sampweusseonganit. 6.21 Toh kittinnumme‚chumimìus yeush wutche, nish yeuyeu waj akodchu¢gish? newutche yeush adtwohkukquoshik nupp¢onk 6.22 Qut yeuyeu ch(…)pinnitteaog wutch matcheseonganit, kah wadtinninn£mut GOD kutahtomwì kummeechummuonganì en sampweusseonganit, kah naut wohkukquoshik micheme pomantamìongan£ì. 6.23 Newutche wutonkquatunk matcheseonk nuppìonk: qut ummagìonk GOD, ne | micheme pomantam¢onk, nashpeu Jesus Christ Nuppiahquttumìmun. <153a> <> ^Naumatuonk kenushukqun^ CHAP. VII. [1] No law hath power over a man longer then hc liveth. 7 The law is not sin, 12 but holy just, and good. 7.1 Sunnummatta kìwahteaumwì neematog (newutche nag nukkinnìn¢og wahteunkig naumatuonk) naumatuonk nanauwunau wosketompuh nishahtepomantog? 7.2 Newutche mittamwossis woahsukkiit, noh ken‚(h)psu wasukut nashpe naumatuonk, nesohkepomantog: qut wasukkeh nupuk, noh ompeneau wutch wuttinnaumatuonganit wessuke(h). 7.3 Newaj w sukeh pomantamunit weetauomont onkatogke wosketompuh, pish hennau man£squaa£su‚nin: qut wasukeh nuppin(i)t, neit ch(i)pappu wutch ne naumatuonganit, newaj matta manusquaausue©nª—eg tohkonogque weetauomont onkatogke. 7.4 Newutche neematog, kenaau wonk kenupmwì ut naumatuonganit, nashpeu wuhhogkuh Christ, onk woh kìweetauamomwì onkatog, n noh omohkeahettup wutch nuppunnat, woh kuppaudtunnaunnonut meechummuonk ut Godut. 7.5 Newutche weyausuweog, ìwogko£weongash, matcheseonk nashpeu naumatuo©nªk anakausumìash ut kuppompohchasuongan¢nut paudtumìut meechum£onk en nupunat 7.6 Qut yeuyeu nuppohquohwhunnitteamun wutch naumatuonganit, kenuppenan¢nut ne kashpiss‚og, nìwowussumonan¢nut wuske nasha£onganit, kah matta negonne chahtippatonganit. 7.7 Neit toh k¢ pish nussimun? sun naumatuonk matcheseongan£ì? GOD quhteiteaj: Nux, matta nìwahte¢ìp matcheseonk webe nashpe naumatuonk. newutche matta nìwahte¢ìp nanwekodtantam¢onk, matta nìwogus naumatuonk ahque nanwekodtantash. 7.8 Qut m tcheetupanatamìonk t¢h u©tª tapeneog nashpeu naumatuong, nìwogkouwehtunk nishnoh nanwekodtantamìonk, newutche wanne naumatuongan£nnìg matcheetupanatamìonk nuppìmì. 7.9 Newutche nuppomantamup wanne naumatuo©nªganinnìg pasukqut, qut naum tuonk paaumìuk, matcheseonk pomantamìmì, kah nen nupup. 7.10 Kah naumatuonk waj pomantamìongan£ìk, namteup waj nuppumuk, 7.11 Newutche matcheseonk tƒpeneog wutch naumatuonk, nutasìkekomukqun, kah ne nashpe nushhukkqun. 7.12 Newajeh naumat£onk wunnetupanatamweyeuit, kah wuttinnìwaonk wunnetupanatamw(e)yeuì, sampoi kah wunnegen 7.13 Sun neit ne wunnegik, nuppìonk nutayimunkqun? GOD quhteiteaj, qut m(a)tches‚onk woh pahkeneun(k)qu(o)d match(e)seonk, | ayimunkqu‚¢n nuppìonk nashpe ne wan‚gik: onk woh matcheseonk nashpeu naumatuonk ahche matchetìmì. <153b> <> ^Christ kuppohquohwhunukqun^ 7.14 Newutche nìwahteomun, naumatuonk nashauanittìì, qut nìweyausu, newutche magun nuhhog agwu matcheseonganit. 7.15 N©eªwutche ne  seh matta nuttapeneamun, newutche utt“h kodusse, matta nutussein, qut toh seken©eªam, ne nutussen. 7.16 Neit uss‚on toh woh matta  (s)eu, nutt peneau naumatuonk, ne in wunn‚gen. 7.17 Neit matta neen ne nutussein, qut matcheetupanatam¢onk ne appehtunkqueh. 7.18 Newutche nìwahteoh matta wanegeninnìg ©nªutapp‚htunk (nuttauwuttam neyausut) newutche kodtantam¢onk nutapp‚htunk, qut ussenat ne wanegik matta nummiskomìun. 7.19 Newutche ne wanegik kodusseh, matta nutussein, qut ne machuk matta kod usseu, ne nutussen. 7.20 Yeuyeu usseon matta ne kod ussee, matta nen nutussein, qut matcheseonk, ne apehtiit. 7.21 Neit nummiskau naum tuonk, kodwunnes‚on, machuk nutap‚htunk, 7.22 Newutche nìweekontam wuttinnaumatuonk GOD, nuttinnomuninn£ut. 7.23 Qut onkatuk nunnaum naumatuonk ut nuppompuhch iyeumut ayeuuhkonau wuttinnaumatuonk nuttah, kah n©uªpp sìk missinnainneat en wuttinnaumatuonganit matcheseonk, ne ohtag nuppompuhchaiyeumut. 7.24 Woi neen nishkeneunhque wosketomp howan nuppohquohwhunuk, yeu wutch wuhhogkat nuppìonk? 7.25 Nuttabuttantamau GOD, nashpe Jesus Christ Nuppiahquttumìmun: neit, nashpe nuttinanatamìonk nìsweetam wuttinnaumatuonk GOD: qut nashpe n(e)yaus wuttinnaumatuonk matcheseonk. CHAP. VIII. 1 Who are free from condemnation 5,14 What harm cometh of the flesh, 6,14 and what good of the spirit, 17 and what of being Gods children 8.1 NEwutche yeuyeu matta nag awakompan og ap‚htauoncheg Christ Jesus: matta nag asuhkom¢gig weyaus, qut asukau¢ncheg Nashauanitto. 8.2 Newutche wuttinnaumatuonk pomnntam¢e Nashauanitto ut Christ Jesus, nuppohquohwhunuk wutch wuttinnaumatuonganit matcheseonk kah nuppìonk. 8.3 Newutche ne naumatuonk matta aseik, newutche nìchumwi nashpe weyaus; GOD anìnont nehenwonche Wunnaumonuh; ut ogqunneongqussuonganit matchetupana[t]amwe weyausut, kah {nashpe saphaus[u]onk} wutche matcheseonk, awakompanau matcheseonk ut weyausut, 8.4 Naumat(u)e wunnomwayeuonk onk woh | pakodche nnih ut kuhhogkan¢nut, matta asuhkomìog weyaus, qut asuhkauogkut Nashauanit. <154a> <> ^Nashauanit kooweetomukqun^ 8.5 Newutche neg anogquiitcheg weyausiyeu, nag missantamwog nish wadtomaogish weyausut, qut neg anogquiyeuutcheg Nashauanittìut nish wadtomaogish N[a]shauanittìut. 8.6 Newutche missantamunat weyaus, ne nuppìonk, qut miss num¢nat Nashauanit, ne pomantam¢onk kah wunohteaonk. 8.7 Newutche weyausue missantam¢onk, ne w£tayeuuhkonukqun GOD, newutche matta agwehtamìmunì wuttinnaumatuonk God, kah wunnamuhkut matta woh nano, 8.8 Neit nag  pi©tªcheg weyausut, matta woh wussikketeahou¢og Goduh. 8.9 Qut kenaau matta  pe¢gish weyausut, qut ut Nashauanittìut, wunnashauanittìmoh GOD app‚htunkque¢g. Yeuyeu, matta howan  pehtunkìk wunnashauanitto Christ, matta neh wuttaiheuh. 8.10 Kah Christ app‚htunkque¢g, muhhog nuppì, newutche matcheseonk: qut Nashauanit pomantam¢onggan£ì, newutche wunnomwauss‚onk. 8.11 Wunnashauanittìmoh neh omohkinukqutche Jesus wutch nuppunat, appehtunkque¢g: noh omohkinont Christ wutch nuppunat, noh pish pomantamwaheau nuppìe kuhhogkauh, nashpe Nashauanit neh ap‚htunkqutche. 8.12 Newutche nematog, kenawun kenìnamontukquahwhutteamun, matta en weyausut, ne pomantamunat neyaunag weyaus. 8.13 Newutche ne en nuppomantam¢g neyaunag weyaus, pish kenupmì, qut nashpe Nashauanit, n¢htau¢g wutusseongash muhhog pish kuppomantamumwì. 8.14 Newutche neadtahshe sagkompagunit nashpe Wunnashauanittìmoh GOD, nah wunnaum¢nuh GOD. 8.15 Newutche matta kutattumunn¢mwì missinn“eu Nashauanit wonk wabesinneat: qut kutattumunn¢mwì wunnaum¢nak“nitt£e Nashauanit, noh nashpe nuppeantamunnan Abba nìshun. 8.16 Nashauanit nagum weechewauwau Nashauanittìmunnonoh, neenawun ìnechaneat GOD. 8.17 Kah mukkiesuw‚og, neit kenompenuomun, wunnompen£aen£moh GOD, kah kìweeche nompenuwomomun Christ, weeche wuttammepun¢mogkut, onk woh kìweeche sohsumìw¢noun. 8.18 Newutche nuttogquoantam wuttsmmepunnaongash yeuyeu, matta neyanantamìunash ne sohsumìonk, ne pish naeetunkqueog. 8.19 Newutche menuhki ukkodtantam¢onk ne kesteaumukup, pahtau nahtuhkonat wunnaumonuh GOD. <154b> <> ^kuppeantamwahukqun^ 8.20 Newutche ne kestea£mukup ayimun wutogwetunkqunat tahnìcheye£ìut, matta kod©tªantamwaeu, qut newutche yeuoh ogw‚htauont en annow¢hsinneat: 8.21 Newutche noh kesh‚amuk£p pish wonk pohquohwutta£un wutch missinnaineat en anninnowonganit: en sohsum¢we wutchippiyeuonganit wunnaumonuh God. 8.22 Newutche nìwahte¢mun nish noh “aas owohk¢ntowau, kah ohukquonummìwe n‚echau m“ eu, onk yeu pajeh. 8.23 Kah matta web‚ nah, qut kenawun wonk, nish “ht¢mì£gish negonne ummeechummuongash Nashauanit, kenawun wonk kuta£wohkontìwƒmun ut kuhhogkan¢nut, pahtauog wunnaumonahuwaonk, ne pohquohhunaonk kuhhogkan. 8.24 Newutche nìwadchanitteamun nashpe  nnoa£suonk: qut annoo£suonk ne n¢gquok, matta annoa£suonganunnoh, newutche wosket¢mp ne nag, tohwutch anna£sit. 8.25 Qut annoa£seog ne mat naum¢og, neit kumm(a)nunne pahtauwunnan. 8.26 Neyane, Nashauanit wonk  ninnumw¢ntog nunnìchumw‚suonganun, newutche mat nìwahteau¢mun teaguas woh paantamw¢ntamog, ne woh as‚og: qut nagum nashauanit kuppeantamwanshukqun nashpe auwohhƒmìongash, nish matta woh aìmugish. 8.27 Kah noh natinneakontog metahhash, wahteuh ne ahhunanatag nashauanit; newutche peantamwanshau waneetupanatamunutcheh, neyaunag wuttinanat mìonk God. 8.28 Kah nìwahte¢mun, wame teanteaquassinish moe anakaus£mìash wutche wanegik, neg womononcheg Goduh, nag weekomutcheg, neyaunag wutahchewes‚onk. 8.29 Newutche yeuhhog nego(n)ne waheumpuh, kah wonk negonne nah ukkehtimuh unn‚h(h)eonaout neanussinit wunnaumonuh, noh woh m¢tammeginneut ut kenugke monacheg weemattinneunk. 8.30 Ongkouwe wonk, yeuh ©nªegonne kahtimumpoh, n‚h wonk ìwe‚hkomuh: kah neh w‚ehkumoncheh, neh wonk wussampwen‚he©uªh, kah neh sampwen‚hheoncheh, neh wonk wussohsumwaheuh. 8.31 Neit tohwoh nussimun yeush wutche? God weechìhumogkut, howan ayeuhkonukqueog? 8.32 Noh matta wohquanumunk nehenwonche wunnaumonuh, qut uppon¢nat wutche k‚nawun wame: uttoh woh wuttin m• uninnumunkuqnan wame teanteaquassinish weeche nagum. 8.33 Howan woh adtashpunahteadt ne teag God pep‚nogish? noh God sampwen‚hteunk 8.34 Howan noh awakompananukq‚(o)g? noh Christ napukup, nux, mìcheke omohku wonk, noh apit wutti©nªnohk“unit God, noh paantamwanshh£kqueog. <155a> <> ^Howanig wunneechaonoh Abraham^ 8.35 Howan pish kutchippununkqun wutch w¢mon¢nat Christ wutamanatam¢onk quehquenau num¢onk, asuh weskehuwaonk, asuh mahshagquodt, asuh poskiss£onk, asuh ut nukquodtut, asuh togkodteg? 8.36 (Neansukwh“sik, newutche ken nunnushitte mun qunnekesuk, kutogquanumitte mun neyane sheep woh nushit.) 8.37 Matchaog, yeush ut wame, neenawun  nue onk sonkausuaen£og nashpe nagum wom¢nukqu‚og. 8.38 Newutche mìhche nuttinn ntam, matta nuppìonk  suh kete onk, asuh angelsog asuh k‚hchu piahquttumwaenuog, asuh menuhk¢suongash, asuh nish yeuyeu ohtagish, asuh nish paaumìgish. 8.39 Asuh quaqu¢nohquokish, asuh mamìn“agish, asuh onkatuk oƒas, matta tapenumìmunìash kutchippunnukqunn nonat, wutche kìwomunn£kìonganunn¢onut God, ne nashpeu Jesus Christ nuppiahquttumìm. CHAP. IX. 1 Pauls sorrow for the Jews. 7 All Abrahams seed were not the children of the promise. 25 The calling of the Gentils, & rejection of the Jews 9.1 Nìnomwam ut Christut, matta nuppannìwam, nummet…hhannittì nìwa£wa¢nuk, nashpe wunneetupanatamwe nashauanit. 9.2 Nummishetuhk‚qun, kah nagwutte e nutuhquanum ut nuttahhut. 9.3 New©uªtche woh nukkodchipeiyeu wutch Christut, wutche neemattog, nuttinonkum¢og neyaunag weyaus. 9.4 Neg Israelitsog, neg wadch‚ayeuutcheg wunna£monahkonaout, kah sohsum¢onk, onk wonnìwaongash, kah wuttinnumauw onk naumatuonk, kah wa£ssumaonk God, kah quosha£aongash. 9.5 Neg wutìshinneunk, kah wutche nashpe weyaus Christe£ì, noh aneukausit wame, Manit micheme wunnieu. Amen. 9.6 Matta anantamìon, wuttinnìwaonk God matta nag ìnen‚hukkìunneau: newutche matta nag wame Israelitsog, neg aitcheg Israel. 9.7 Asuh newutche noh ìneechaneuh Abraham, matta nag wame neechanog: qut ut Isaakut pish hennaog keneechanog. 9.8 Unne, neg neechƒnnutcheg ut weyausut, noh matta ìne‚chann‚inuh God: qut wunneechƒneunk ut quosha£aonganit, yeug ogquƒnuanum¢og neechƒnit. 9.9 Newutche yeu quosha£muae kuttìwonk yeu ahqu¢mpak pish nupp‚yam, kah Sara pish wunnaum¢naeu, 9.10 Kah matta ne webe, qut Rebekah wompoquait nashpe pasuk, nashpe nìshun Isaak. 9.11 (Newutche mukkiog ash n‚keekig, kah ash wanes‚kig, asuh matchesekig, ummissantam£onk God, neyaunak uppepenam¢onk woh menehtikompohteau, matta | wutche anakausuongash, qut newutche noh we‚hkomont. <155b> <> ^ukkitteamonteanitteaonk Christ^ 9.12 Nah wuttinuh, mohtomm‚git pish ìtinn£munneuh peississut. 9.13 Neansukìwh“sik, Jakob nìw¢mun, Esau nuss‚keneeau. 9.14 Toh koh pish nussimun? sun mat sampw‚usseu God? God quhteahteaj. 9.15 Newutche unnop Mosesoh nummonanum noh woh monanumog, kah nukkitteamonteanum noh woh kodtumonteanumog. 9.16 Neit, matta noh nashpe anantog, asuh matta noh nashpe qu¢gquit, qut nashpe God noh monanteadt. 9.17 Newutche wussukwhonk unnau Pharohuh newutche yeu waj ¢mohkinun, onk woh nunnahtuhkonat nummenuhkesuonk ut kuhhogkat, onk nìwesuonk woh wahteauwahuon pannuppu wame mutta¢hket. 9.18 Newajeh monanumont ne woh mon numoncheh, kah ne woh an ntogeh umm‚nuhk‚he£h. 9.19 Neit woh kuttisseh, neit tohwhutch wutchemukqu‚og? newutche howan woh wadtam‚hteunk wutten ntamìonk? 9.20 Matchaog qut woi wosketomp, howan ken nahtinneahkonat God, ne kahk‚nauwehta£muk woh wuttukqun ©nªoh kezteunk, tohwutch yeu nehhean? 9.21 Ahkìkuhteaenin sunn£matta nanawun¢ou manìnskuh, newajteunk, ayim pasuk wisk quttiantamunat, kah onkatog mishan ntamunneat? 9.22 God an ntog wunn htuk¢nat ummusquanittamìonk, wahteauwahuonat ummenuhkesuonk, uttoh ne mukkìnaont nashpe mìcheke sepepahts©uªonk, ne woh  ttumunumunutcheh musquantamoe wisqu sh neg  nhitcheg en paguƒn£onk. 9.23 Onk woh wahteauwahuau weenae‚tue wussohsum¢onk ut attumunukeg monanegane wisquash, neh negonne quoshauwehtau¢hpoh en sohsumìonganit. 9.24 Neenawun wehkom£nagish, matta webe Jewsog, qut wonk Gentilsog. 9.25 Ne wonk anìwop Osee, Nag pish nutt‚hen“og nummissinninn£mog, neg mat w missinn£meoneg, koh nìwomoneg, noh mat womon¢ont. 9.26 Kah pish nnih, na ut unnutup, M tta kenaau nummissinninn£mog, na ut pish henn¢neau, wunneechanoh pomantam¢e GOD. 9.27 Esayas wonk mishontìwau, papaume Israel, Onk ohnch neadtahs‚hettit wunneechanoh Israel onatuh kehtahhanne nƒgkoch, ogguhsuog pish w dchannon. 9.28 Newutch noh pish pakodchteau usseonk & wuttiukqussumun en sampweusseonganit, newutche tiuhque usseonk pish ussu GOD muttaohkit. 9.29 Kah neanìwop Esayas negon…eu, Sontim ut Sabboth, matta nukkodtumìgis | wuskannem, woh key neyeuìmun Sodom, kah woh kutogqu‚hetteamun Gomorraut. <156a> <> ^Naumatue sampwenehuwaonk^ 9.30 Net toh k¢ pish nussimun? Gentilsog matta  sukamìgig wunnomwausseonk, nag tohqunnumwog wunnomwauss©eªonk, ne wunnomwauss‚onk, nashpe wunnamptam¢onk. 9.31 Qut Israel neg asukogig wunnomwae naumat£onk, matta m(a)skomo¢g naumatuongane w£nnomwausseonk 9.32 Tohwutch? newutche matta nashpe wunnamptam£onk: qut neyane nashpe naumatue wutusse¢ngash, newutche togkussittassunwog togkussittassumìongane qussuk. 9.33 Neansukwhosik, kusseh, nupp¢num ut Sion togkussittassun¢e qussuk, kah qussukquane wuttamhuwaeu, kah howan wunnamptauont, matta akodchu. CHAP. X. 1 The difference of the rtghteeusness of the law and that of faith. 11 No beliver shall be confounded whether Jew or Gentile. 10.1 NEEmatog, ne nuttahhe kodtautam“onk, kah nuppeantamau onk GOD wutche Israel, onk woh wadchan¢og. 10.2 Newutche nag nìwauwaontamau¢og, ahto¢g zeale wutch God ut, qut matta neyaunag wahteauonk. 10.3 Newutche nag matta wahtea£hetteg wussampwenahuwaonk God, kah w‚ogk‚hteauwehettit nehenwonche sampweusseonganì menuhketeauunat, matta agwehtamoog wussampwenehuw onk God. 10.4 Newutche Christ ukque‚yeuì ut naumatuonganit, wutche sampwenehettuonk, en nish noh pasuk wan mptog. 10.5 Newutche Moses woshwunum naumatue sampwenehuw onk wosketomp yeush asechish, pish nish wunnashpe pomantamunash. 10.6 Qut sampw©eªnehettuonk nashpe wunnamptam¢onk, yeu wussin, ahque nìwash ut kuttahhut, Howan kohkuhqueit en kesukqut? n ne, wunnìtuwonnonat Christoh wutch ongkoue. 10.7 Asuh howan w¢mussut en mìn¢iyeuut? n ne, sohhìwunn“nat wonk Christoh wutch nuppunnat. 10.8 Qot toh nìwau? Kuttìwonk pasìsukonk, ut kuttìnut, kah ut kuttahhut, ne kuttìwongane wunnamptamìonk, ne kohkìtomwehteaog. 10.9 Sampìwaan ut kuttìnut piahquttumwe Jesus, wunnamptaman ut kuttahut, GOD wutomohkinƒonk wutch nuppunnat, woh kìwadchanit. 10.10 Newutche nashpe metah wosketomp wunnamptog en sampwenehtuonganit; kah nashpe m©eªtìn sampìwaonk ayimun en wadchanittuonganit. 10.11 Newutche wussukwhonk nìwomì wuttinnaiin howan wunnamptauont, matta akodchu. <156b> <> ^uppogkenuh Irael.^ 10.12 Newutche matta p‚nìwom unìh nasha£we ut Jew kah Greek, newutche noh paohquttuk wame, w©eªenaeekh–au wame neh weehquetamunkqutche. 10.13 Newutche wuttinnaiin howan w‚hquetuk ìwesuonk piahquttuk, noh wadchanau, 10.14 Toh woh wuttinne w‚hq©uªetumu¢neau, matta wunnamptau hetteg? kah toh woh wuttinne wunnamptau¢neau, neh mat nìtamwehhettegeh? kah toh woh wuttin nìtamunneau matta kuhkìtumw‚hteaen£unnìg 10.15 Kah toh woh hen kuhkìtom£hkon, matta anìnittumuk? neansukwh“sik, Uttoh nìwunnegen wusseetìoash neg kohkìtumuhteacheg wunohteae wunnussetongquot, kah paudtunkeg weekontam¢e wunaunchemìkaongash nish wanegukish. 10.16 Qut matta wame nìswe©eªtumaog wunnussetongquot, newutche Isayas nìwau, Nuppiahquttumìmun, howan wanamptog nukkuhkìtomwehte onganun; 10.17 Neit, wunnamptamìonk nashpeu nìtam¢onk, kah nìtam“onk nashpe wuttinnìwaonk GOD. 10.18 Qut nen nussim, Sunnummatta nìtam¢og? Nux wunnamuhkut, ne wadtauatonkqussuonk wamushaumì ohkeit, kah ukkuttìwongash wohkukquoshik muttaok. 10.19 Qut nussim, Sunnummat©tªa Israel ìwahteauìunneau? negonne Moses nìwau, Kitteunkìwahunnumwì nashpe nag matta m sinninnu‚keg, kah nashpe mattamm gwe wutohtimoin kìch mìsqhennunneau. 10.20 Qut Esayas menuhkesu, kah nìwau, Nag namhukquog, mat n tinneahwh‚gig, nag wahteauwahe¢panneg, neg mat natìm‚gig. 10.21 Qut unnau Israeloh, Qunnukkesuk nussumogkinnum nunnutchegash nogque pannìwohtogig, & panneitcheg missinninn£og, CHAP. XI. 1 God hath not cast off all Isral. 7 Some were elected, though the rest were hardened. 18 The gentiles may not insult upon them 11.1 NEeit nussim, sun GOD pogkenau ummissinninnumoh? GOD quhteiteaj, newutche neen wonk Israelite wunneechanoh Abraham, wutchipp nìwonk Benjamin. 11.2 GOD matta pogkenau ummissinninn£moh neh negonne w heumpoh, sun matta kìwahteauìmwì toh  nìwomììg ìsukkuhwhonk Elias? uttoh  n ayeuuhkone peantogeh Israel, nìwau, 11.3 Nuppiahquttumìm, nag nush og kenohtompeantog¢moh, nag kutahwh¢og kutaltarumoh, kah nunnusse ©nªukkonit, kah nukk¢dti©nªneanukquog. 11.4 Qut toh wuttin nampìhamauoh GOD? Nìw dchanumau nuhhog nesausuk tahshit muttannonganogkussuog wosketompaog, | nag mat apesittukqsinìgig Baal. <157a> <> ^Gentilsog woh petutteaog^ 11.5 Neit neane wonk yeu ahquompak nawhutche ashpumappuog, neaunag, kitteamonteanitteae ukquoshae pe(p)‚nam¢onk. 11.6 Kah nashpe kitteamonteanitteaongan£ìk, neit matta nashpe anakausuonganinnì: newutche neit kitteamonteanittuonk matta kitteamonteanitteaonganinnì, qut nashpe anakausuongan£ìk, neit matta nashpe kitteamonteanitteaonganinnì, newutche neit anakausuonk matta anakausuonganinnì, 11.7 Toh koh neit? Israel matta namehteaì ne n (t)inneahog, qut neg quoshae pep‚nauwutcheg nag namehteauog kah onkatogig pogken£mw[a ]eaog. 11.8 Neansukwh¢sik God nah wuttinnumauoh kodtukquomìe nashauonk, wuskesukquash woh matta naumìmunnìash, kah meh(t)auogquash woh matta nìtamìmunìash yeu pajeh yeu kesukok. 11.9 Kah David nìwau, Wuttableummì ahp‚hannuudj, kah puttahhummuonganuudj; kah togkussittatsummìunn£udj kah ne wutongquatunkanumìwehhettich. 11.10 Wuskesukììash pohkeneaj, onk woh mat naum¢og, kah nauw numwuhhettich uppusquanì nagwutteaeu. 11.11 Neit nussim, nag togkussittassunwog woh ukkˆpshon oont? God quhtehteaj: qut nashpe uppinshaonganì wadchanitt£ongan£ì ut Gentilsut, onk woh mìhmìskom¢og en teonkawonkanit. 11.12 Yeuyeu ukkepshaonganì weenaeetuongan£ìk muttaohkit, kah ìwawonuongnì weenauweetuongan£ììk Gentilsut? uttoh pish nne mìcheke numwameechumm‚hettit. 11.13 Newutche kukkenìnumwì Gentils, newutche neen Uppostle£mìoh Gentilsog, nummishteoh nutannohsuonk. 11.14 Tohneit toh uss‚an woh nummìmìsqheoog neyane ussenat, neg ƒwƒmogig, kah woh nawhutch nìwadchan¢og. 11.15 Newutche nag pogkenaonganì, wunnohteahuw¢mì muttaohkit: toh pish n nih wutattumunnumìonganì? pish pomantamìongan£ì wutch nuppunat. 11.16 Newutche kaken£munneash wunneetupanatamweye£ìuk, kah musseu wonk, kah wadch buk wunneetupanatamweyeuìk, neit wonk wutuhqunash. 11.17 Kah nawhutch wuttuhqunash pohshunk, kah ken tou¢hkomukque ol¡ve¢htug, ne kupponittean neohtagkup, kah kenugke nag n hkìtahtoh wadchabuk, kah ìnogìonk olive¢htug. 11.18 Mishkomuhkon wutt£hqunog, qut mishk¢mat, matta kutashinnumì wadchƒbuk, qut kìwadchaubukin. 11.19 Neit woh kussim, Wutt£hqunash pohq(s)hopash, onk woh nunnompenit. 11.20 Nenaj, newutche uppannìwohtamonganì | nag poksh og, kah kenashpekompau wunnamptam¢onk, ahque matteanteash, qut w besish. <157b> <> ^ahque ogqueheuk muttaohkit^ 11.21 Newutche GOD matta quss‚hteauìg nehenw¢ntet£hqunash, wabesish ishkont matta kukqushukou. 11.22 Kuhkinneash yeuwutche ìneetìwonk kah wutonkquenehuw onk GOD, kah kepsh£hpanneg, mat quss‚heaonganì; qut nogque kuhhogkaeieu wunneetuonk, nagwutteanuman ìne‚tuonk: matta nenanìg, pish kuttummeht whut. 11.23 Kah nag wonk, matta nagwttteanum¢hetteg uppannìwohtamìonganì, nag pish ne pon¢neau: newutche GOD tapenum wonk na uppon¢nat. 11.24 Newutche tummehtahwhunn£muk touohkomukque olive¢htugqut, kah kupp¢nit, pannein ney ni‚a[n], wunne-olive¢htugqut, uttoh pish en mìcheke yeug nehenwontetuhqunn£utcheg, pish pon¢neau nehenwo©nªche wut-olive¢htugqut. 11.25 Newutche neematog, matta kuttin numunnìmwì asìtuontamìk yeu siohkok (ishkont kìwowe‚nau numomwì kuhhogka¢uh) men‚hketeahh onk chippeu peyaumì Israel, nƒ p jeh wunnumwam‚echummuonganì gentilsog petatteamì. 11.26 Kah neit wame Israel pish wadchanau, neansukwhosik, nƒ pish ìtsohhamun Sion pohquohwhunnua‚nin, kah pish qushkeontam ummatches‚onk Jakob. 11.27 Kah yeu nìnìw onk nag wutchu, ama£numon ummatcheseonganì. 11.28 Papaume wunnussetongquot, neg matwaog wutche kenaau; qut papaume quosh e pep‚nom¢onk, nag womon¢og wutche ìshìoh. 11.29 Newutche ummagìongash kah kìwehkomukkìonganun GOD, matta aiuskoianatamì. 11.30 Newutche neyane kenaau noadt matta kìnamptau¢mwì GOD, onk ohnch yeuyeu keneemunnumwì monaneteaonk, nashpe nag uppannìwohtamìonganì. 11.31 Netatupe yeug wonk matta wunnamptam¢og nashpe kummonaneteaonk nag wonk woh neemunnumwog monan‚teaonk. 11.32 Newutche GOD ummo e kupp hwh“h ut pannìwohtamunat, onk woh nah ummon numoh wame. 11.33 Woi mìn“i ìweenauweetue waantam¢onk kah wohwohtamìonk GOD! uttoh ne siohkohteau ìsittumìongash! kah ummayash matta namehteauìunash. 11.34 Newutche howan wahteunk wuttenanta¢onk LORD, asuh howane k¢hketa£ont. 11.35 Asuh howane negonne  ninn£mauut, kah pish wonk wutonkquottau¢nuh. 11.36 Newutche noh wutchu, & nashpe nagum & wutche nagum nish wame teanteaquassinish: neh sohsumì¢noncheh micheme. Amen. <158a> <> ^Ahque ogqueheuk muttaohkit^ CHAP. XII. 1 Gods mercies must move us to please God. 19 Revenge is specially forbidden 12.1 NEwutche kìwehquetumonumwì neematog, nashpe umm¢naneteaongash GOD, magìk kuhhogkaoog, ne pomantamwae sephausuonk, wunneetupanatamwe tapeneunkquot ut Godut, kìnomae waussummuaonk. 12.2 Kah ahque ogqueheuk kuhhogka¢og yeu muttaohkit, qut penìweneunkqussek nashpe wuskehteaongane kìwohtamìonganì, woh kukqutchteomwì uttoh en wunnegen, tapeneungquot, kah pannuppe pohkoi wuttenantamoonk GOD. 12.3 Newutche nuttin, nashpe kitteamonteanittuonk ne anumiimuk, nish noh wosketomp kenugke kenaau, ahque ogquanumonch howan wuhhogkuh  nue ne aniit, qut m nunne unnantaj, neyane God aninnumauont nish noh pasukì ukquth£mmìe wunnamptam¢onk. 12.4 Newutche neyane n£mmìcheke n£ssimun pasuk muhhogkat, kah nishnoh n£ssuonk matta n‚ nan aninnohsuonk. 12.5 Netatupe neenawun mìnaog, pasukìì nuhhogka(n) ut Christ, kah nishnoh pasuk nuppompu(h)chasuonatimun. 12.6 Neit o(h)t¢og neht¢ntauongash, puhp‚nìwodtash neyane kitteamonteanittuonk ne an£mau£nog: kuhkìtomw‚ht‚amuk, kuhkìtomwehteadtuh neyane quttuhwh“sik kìnamptamìonganun. 12.7 Aninnohseog, aninnohsittuh, asuh kuhkìtomw‚hteadt, kuhkìtomw‚hteaj. 12.8 Wussikketeamìwadt, wussikkete mìwaj, noh maguk, quohquaque ussitch: noh nananuwadt, menuhke ussetch: noh mon neteadt, weekontamwe ussitch. 12.9 Kìwomonittuonk- ahque ei¢ntogkaj: jishontamìk ne machuk, mosogquehtamìk ne wan‚gik, 12.10 Wom¢ausue womonitteg, nashpe weematt£e womoausuonk: qutti nittinneat quttianittegk. 12.11 Ahque sa(s)agene mìk anakausuonganit, kussopiteaj kenashauonk waussum¢g LORD. 12.12 Weekontamìk ut annoausinneat, manunnussek ut wuttammepunnaonganit, nagwutteae menuhke peantamìk. 12.13 Ch(a)chapenumìk quenauhukqutcheg waneetupanatogig: weekontamwe keahteomegk. 12.14 Wunn num¢k nag woskhikque¢gig, wunn num¢k kah ahque mamatcheunok 12.15 Weekontammìunìk neg weekontogig, kah mauunnitteaunshìk neg maugig. 12.16 Tatupanatamìuttegk, ahque missontamìk m“gagish, qut tapanatamìk nish pap‚asikish, ahque waantamìk ut nehenwonche kuttenanatamìonganit. 12.17 Ahque onkqutok howan machuk wutch | machuk: quoshaeitamìk sampwagish, ut anaquabhettit wame missinninnuog. <158b> <> ^ahque annootok kuhhogkao(o)g^ 12.18 Woh unnag, neanohque tapenum¢g, wunnohteae weechayeumìk wame missinninnuog. 12.19 Womon¢gish, ahque …nìt¢k kuhhogka¢og, qut amaeihtamok musquanittam¢onk, newutche wussukwhosu, Annìtƒonk nuttaihe, & neen nutannìtau, nìwau LORD. 12.20 Newutche kummatwìm kodtupwut, assam, kohkuttìg, wutta©tªtamweh. Newutche ne ussean, kukkittonkquttoh mohkohsaash upp£hkukqut. 12.21 Ahque sohkongqush mƒchuk, qut sohkash machuk nashpe wan‚gik. CHAP, XIII. 1 Our duties to Magistrates 8 Love is the fulfilling of the Law. 11 Against gluttony, drunkenness, and the works of [da]rkness 13.1 NIsh noh ketea(h)ogkou agwe(h)tauonch matikk‚nutcheh: Newutche matta matikk‚nìwonganunnì qut wutche Godut ne matikk‚nìwongash ukkuhkenumunash GOD. 13.2 Newutche howan  ìhkontog matikk‚nìwonk, ayeuuhkontam ì©nªohtoonk GOD. kah neg ayeuhkontogig, pish attumunnumwog en wuhhogka¢ut onkapunnaonk. 13.3 Newutche nan…nuacheg matta wabewehteau¢og wutch ne wan‚gik, qut wutch ne machuk. Sunnummatta kìwabesu¢ntamì missugkenìwonk? ussish ne w negik, kah nenan kìch waeen¢mittean. 13.4 Newutche neh wuttinnumoh GOD wutche ken wutche wanegek: qut ussean ne machuk, wabesish, newutche matta tahnìche tohshinnumì togkodteg: newutch‚ neh wuttn£moh GOD: anìto nshuhtea‚nin, wussokanumauun musquanitte onk neh matchesenutcheh. 13.5 Newajeh m¢hche ogwehtam¢g, matta webe wutch musquanittuonk, qut wonk wutch metahhannit. 13.6 Newutche, yeu waj kutompeteamwì wonk; newutche noh wuttinn£moh GOD, nagwutteae weogkehteauun yeu nƒn. 13.7 Newutche aninum¢k nishnoh pasuk ne sampwohtunk: ompwun¢k noh woh ompwun¢g; mounn£mok noh woh m¢unnumau•g: qush£k noh woh quosh¢g, qutttianumok noh woh quohti numit. 13.8 Ahque toh unnontukquƒwhutteg webe wom¢nittuonk, newutche noh womonont onkatogane, pannuppe ussu unnaumatuonk. 13.9 Newutche yeu, Mamussekon, Nushehte hkon, Kommìtuhkon, Pannìwae wauwouhkon, Ahchuwontogkon, asuh onkatog unnaumatuonk, yeu ut wamohteau yeu unnìwaonk, Womoaus ketatteamong neyane kuhhog. 13.10 Womoausuonk matta matchen‚hheaou wetatteamonguh: newuche womoausuonk | pannuppe ussu naumat£onk. <159a> <> ^Togkussittassunoonk ahque ponamook^ 13.11 Kah yeu, wahteau“g neahquompak puhsukeyeuì ne woh adtìhk‚muk: newutche yeuyeu kìwadch nitteaongaun pasw¢h©tªeau, onk neit kutchu wunnamptamog(.) 13.12 Nuhkon n¢ushin, kesukod pasw¢hteau, newutchu pogketammuttuh pohkenai anakausuongash, kah hogq£tteuh wequae ukk‚sauwam‚onk. 13.13 Pomush dtuh s mpweuss‚nat, onatuh kesukod eu, ahque nanwonn£mutteuh, asuh kogkeussipp mutteuh, ahque weetom¢ntuh mittamwossissog, asuh nanwunnìdsqua dtuh, ahque penuwanittitteuh asuh mishƒn nittitteuh. 13.14 Qut hogkìk LORD Jesus Christ, kah ahque quoshweehtamìk weyaus, ussenat ummatanatamìongash. CHAP, XIV. Men may not contemn, nor condemn one another for things indifferent, but take heed of giveing offence to them. 14.1 NOh nìchumwesuontog wunnamptamìonk, attumunìk, webe matta en chananatamwe weogquttamìonganit. 14.2 Newutche pasuk ne wunnamptam, woh wame unn‚ meetsu, onkatog noh ©nªìchumw‚sit, meechu wunnepogquash. 14.3 Noh meetsit, ahque mishon¢numonch neh mat meetsinegeh. kah noh mat meetseg, ahque wussumonch neh meetsinutcheh: newutche GOD wutattumun£h. 14.4 Howan ken wasumadt onkatog wuttinn£moh? neepau ut nehenwonche wussontimomut, asuh kepshau: nux, pish neepauwunau, newutche GOD t penum wunneepauw‚he¢nat. 14.5 Pasuk wosketomp wuttìwontam pasuk kesuk  nue & onkatog, onkatog wutt tuppe wuttìwontamunash nishnoh kesukod; nishnoh wosketomp tapantaj ut nehenwonche wuttenanatamìwonganit. 14.6 Noh wadtìwontog kesukod, ìtìw¢ntama£un LORD: kah noh matta wadtìw¢ntamìonk, kesukod, en Lordut matta ìtìw¢ntamìun. Noh meetsit meetsu ut Lorƒut, newutche tabut©tªantamauau GOD; kah noh mat meetseg, en Lordut mat meetsu, kah tabuttantamauau Goduh. 14.7 Newutche matta howan neenawun pomantamìwon¢ou wuhhogkuh, mah matta howan nuppìwon¢ou wuhhgkuh. 14.8 Newutche pomantamog nuppomantamìw¢unomun LORD, kah nuppìog, nuppìwon¢mun LORD, newutche pomantamog asuh nuppìog, neenawun wuttaiheuh LORD. 14.9 Newutche yeu nogque ut, Christ nuppì, kah ¢mohkeu, kah wonk keteau, noh woh piahtimau naneeswe n punutche kah pamantamun£tcheh. 14.10 Qut tohwhuch wussumadt keemat? asuh tohwhutch matta toh en tupanum¢adt | keemat? pish wame keneep¢mun anaquohtag ìsittumìw e appuonk Christ. <159b> <> ^tahsbinnmoadtuk kooweanunash^ 14.11 Newutche whussukwh“su nean nuppomƒntam nìwau LORD, nish noh mukkittugk pish nauwaeihtunk: kah nish noh meenan pish sampìwau ut Godut. 14.12 Neit nish noh howan kenawun, pish nampìhamw nshuh wuhhogkuh ut Godut. 14.13 Newutche ahque wonk wuss£muttitteuh: qut mìcheke yeu unnantamìk. ahque howan ponitch togkussittassun¢onk, asuh ut toh woh adt mushkauussinit ummayut weematoh. 14.14 Nìw hte¢h, kah mìcheke nutten ntam nashpe Lord Jesus, matta teaguas nishkeneunkquodtinnì nusseu qut noh wadtìwontog teaguas nishkeneunkquok, nishkeneunkquodtinnì wuhhogkat. 14.15 Qut keemat wutt mteunk kummeets£onk, matta kìw¢moaus—e pomushoh: ahque noh  wak“mpanus, nashpe kummeetsuonk ne Christ n pìwon£hpoh. 14.16 Neit kìn‚tìonk ahque matchet munach. 14.17 Newutche wuttahsìtam¢onk GOD, matta meetsuongannì kah wuttattamìonganuì, qut sampweusseonk, kah wunnohte onk, kah weekontam¢onk ut wunneetupanatamwe Nashauanittìut. 14.18 Newutche noh yeush ut waussumont Christoh, neh wuttapeneauoh GOD, kah tapenea£au wosketompaehtu. 14.19 Newutche assuhk(o)muttuh yeush wanohteahuw¢m¢ugish, kah nish woh w naun‚huwomìukish.. 14.20 Newutche mee©tªsuonk matta matchehteauau wutanakausuonk GOD: wame teanteagwassinish pohkoiyeuash, qut noh matchesu wuttamhuwae meetsit. 14.21 Ne wunnegen matta meechìun weyaus, asuh matta wuttattumìun wine, asuh matta onkatog, uttoh adt woh keemat togkussittassuk, asuh adt wuttamht, asuh adt nochumw‚hit. 14.22 Sun kìnamptam? •htauush ken nehenwonche ut anaquabit God: wun numau noh matta awakompan nunk wuhhogkuh, nashpe ne wadtìwontog. 14.23 Kah noh chan ntog, noh awakompanau meetsit, newutche matta wunnamptamìwonganinnì; newutche nish noh mat wutch aye£munnìh wunnamptamìwonganit, ne matcheseonk. CHAP. XV. 1 The strong must bear with the weak. 2 We may not please our selves, 7 but receive one another, as Christ did us all. 15.1 NEit neenawun m(a)nuhkes‚agish, woh nutt hshinn¢mumun wunnìchumwesuongash nìsumw‚sitcheg, kah matta kìsekit©tªeahe¢mun kuhhogkanonog. 15.2 Kenawun nish noh pasuk wussikketeaheonch | weetatteamunguh, wutche ìnetu¢nk kìnene(h)eonat, <160a> <> ^Waenomok Lord kenaau Gentilsog.^ 15.3 Newutche Christ matta wussikket huwoou qut neansukwhosuk: ukkekomuwaongash neg kek¢mukqueaneg, nukquenittunkqunash. 15.4 Newutche nish noh teagash n‚gonsukwh¢su, wussukwh¢su wutch ken‚htontaoganun, onk woh nashpe m nunniss–onk, kah wussukwhongane taphuwaonk nutann¢¢simun: 15.5 Yeuyeu manunnishuwae, kah weekontamwahuwae God aninnuma[u]unungqutch onk woh kuttatupantamìtimwì, neanuhshuadt Christ Jesus. 15.6 Onk woh nashpe pasuk unnantamìonk, kah pasuk muttìn, kìw“sumì¢naumwì God, ìshoh kupp[i]ahquttumìmun Jesus Christ. 15.7 Newutche att£munuttegk, netatupe Christ attumunukqueog en wussohsumìonganit God. 15.8 Yeuyeu nussim, Jesus Christ wunnohtompeantogomoh quoshqusa£sinitche, wutche ìnummhkuteyeuìonk GOD, menuhketeauun quoshaumaongano¢ash wutìshinneunk. 15.9 Onk woh Gentilsog sohsummìnaog Goduh, wutche ummonaneteaonk, neansukwh“sik Yeu wutche kussampìwonsh ut kenugke Gentilsut, kah ketìhamwontam kìwesuonk. 15.10 Kah wonk nìwau, Weekontamìk kenaau gentilsog weeche ummissinninnumoh 15.11 Kah wonk waeenomìk LORD kenaau wame Gentilsog, kah waussumìk kenaau wame missinninn£og. 15.12 Kah wonk Isayas nìwau, Na pish ìwadchaubuk Jesse, kah noh waƒpit wunnanauwunonat gentilsoh, gentilsog nah woh uppab(a)htanum¢uh. 15.13 Yeuyeu annoosuwahuwae Manit, numwohtunkìk wame wekontamìonk, kah wunnohteaonk wunnamptamog, onk woh kummìchekoht“mwì anno¢suonk, nashpe ummenuhkesuonk wunneetupanatamwe Nashauanit. 15.14 Kah neen wonk m£hchu kuttin num£nnumwì neematog, kenaau wonk kenumwab‚htunkumwì wunnetuonk, kenumwabehtunkumwì wame wahteauonk, kah kuttapenumumwì kutaushkontinneaont. 15.15 Qut neematog, kìsukkuhhamauunnumwì nano mìcheke, noh wutchu, kummehquontamwahunnunnaout, newutche kitteamonteanittuonk nuttinnum¢ntean nashpe GOD. 15.16 Nen woh wunnohtompeantogomin Christ en gentilsut kuhkìtomuhkonat ìnonchemìkaonk GOD, ne aninnumauaonganì gentilsog woh tapeneunkquot, wunnee tupanatamwaheaonganì nashpe wunn[e]etupanatamwe | Nashauanit, <160b> <> ^menuhke Peantamauok God^ 15.17 Nutƒht¢h newaj woh w…een¢i, nashpe Jesus Christ, yeush ut wadchiyeumìugish Godut. 15.18 Newutche matta woh nash nìw‚ogquttumìunash Christ matta  s‚gish nashpe neen, onk woh gentilsog nìswehtamunna¢ont, nashpe kuttìonk kah usseonk. 15.19 Nashpe m“gagish kuhkinneasuongash, kah monchanatamìwongash, nashpe ummenuhkesuonk wunnashaonguh God: neŒt wutch Jerusalem, kah wa‚enu, w‚hqueu Illyricum, pannuppe nukkuhkìtamuhteam wunaunchemìkaonk Christ. 15.20 Nux, yeu nutahchue kuhtìtomuhkon wunussetongquot: matta uttoh Christ adt ìwesuonganuhkauut ishkont nuttittannikitteam penowe wosketomp ut ukkuttanuhkausuonganit. 15.21 Qut neansukwh£sik, Nah matta adt missuhhukqussegeh, nag pish naumwog; kah nag mat nìtamìgig pish waht mwog. 15.22 Newutche yeu nummìchekit wuttammeetum wutche kupp‚ya¢nunnaout. 15.23 Qut yeuyeu matta wonk  yeuwonganinìg yeu tanohte eu; kah mìcheke kodtantam¢n, mìcheke kodtumw e, kuppey onunna¢ut. 15.24 Pomush on Spain, pish kuppeya¢nunnumwì: newutche nukkodtantam ken unnunn‚au neay“i, kah nutannìnitteanat nashpe kenaau, negonnu t panataman nashpe kenaau. 15.25 Qut yeuyeu nuttom Jerusalem, m gunat en wunneenupanatamwehtu. 15.26 Newutche ìsikketeahea¢nganì neh apinitche Macedonia kah Achaia, ayimunat pumminnum¢onk wutche kuttumunge wunneetupanatamwog ut Jerusalem. 15.27 Ne ìsikkitte hukqunneau, kah n g wuttin¢ntukquohhukqunneau: newutche Gentilsog neemunnumohettit chippai nish keteahogkounne teanteaquasinish, wonk ne wuttinnaiyeuonganì wuttinn£mau¢uh nish hogìwongane teanteaquasinish. 15.28 Newutche yeu mahche kesteauon, kah yeu m nuhk‚hteauog meechumm£onk, pish kuppomushƒun£mwì en Spain. 15.29 Kah pannuppe nìwahteauun, peya“£nog, pish nuppeyam numw eu wunnanetuonk, nashpe wunnussetongquot Christ. 15.30 Kah kìweehquetumonumwì neemattog, newuche Nuppiahquttumìm Jesus Christ, kah nashpe womonittuongane nashauanit, onk woh kummenuhke peantamwanshimwì weeche neen, peantama£ok GOD. 15.31 Onk woh nuppohquohwhunit noh wutch neg pannìwoht“gig ut Judea, kah nummagìonk, ne ¢htau wutche Jerusalem, woh wuttapenea£munneau wunn‚etupanatamwog. 15.32 Onk woh weekontam¢e kuppeya“unumwì | nashpe wuttenantamìonk GOD, onk woh weeche kenaau nutt phit. <161a> <> ^Wonkomadtuongash^ 15.33 Yeuyeu ìnohteaeu GOD weetomukìk wamu. Amen. CHAP. XVI. [2] Paul sandeth greeting to many, 21 And endetb with praise and thanks to God. 16.1 Kìwoween¢tuma£on£mwo Phebe kummiss‚sin, noh wuttinn£moh moyeuwehkomonk ne oht g Cenchrea. 16.2 Onk woh kutattumunau ut nuppiahquttumìmut, neyane wunneetupanatamwuhhit, onk woh wuttaunumauau nishnoh wuttamanatamìonk, ne quenauw‚hukqut wutche kenaau, newutche noh aninnum uau monaoh, kah neen wonk. 16.3 Wonkomìk Priscilla kah Aqula. nutann“hsu‚numog ut Christ Jesus. 16.4 (Nag wutche nuppomantam¢onk nussepshitteaoog nehenwonche wussittippukunìash. matta webe neen, nuttabuttantamau¢og: qut wonk wame moyeuwehkomongash ut Gantilsut) 16.5 Wonk moyeuwehkomonk weekuw¢ut wonkomìk w“monog Epenetus, noh k keneum ut Achaia en Christut. 16.6 Wonkomìk Mary, noh mìchekanakausuwanshukqu‚og. 16.7 Wonkomìk Andronicus, kah Junia nuttinnunkum¢og, kah nìweeche kupishagkinnuwaen£og: nag waenom og kenugke Apostlesoh, wonk nag ayeuog Christut negonne onk neen: 16.8 Wonkomìk Amplias noh wom¢nog ut Nuppiahquttumìmut. 16.9 Wonkomìk Urbane, nutannohsuen£m ut Christut, kah Stachis womonog. 16.10 Wonkomìk Apelles ukqutchheouh ut Ch[r]stut, wonkomìk naghog weetomoncheg Aristobulus. 16.11 Wonkomìk Herodian nuttinnonkum, wonkomìk neg weetom¢ncheg Narcissus, neg aitcheg Lordut. 16.12 Wonkomìk Tryphena kah Tryphosa, neg anakausitcheg ut Lordut, wonkomìk womonog Persis, noh mìchekanakausit ut Lordut. 16.13 Wonkomìk Rufus noh wodtinit ut Lordut, kah ìkasoh kah nokas. 16.14 Wonkomìk Asincritus, Phlegon, Hermas, Patrobas, Hermes, kah weemattinneunk neh weechaiyeum hetticheh. 16.15 Wonkomìk Philologus, kah Julia, | Ner us kah ummississoh, kah Olimpas, kah wame wunneetupanatamwog weeche naghog. <161b> <> ^wonkomoadtuongash^ 16.16 Wonkquttegk nashpe wunneetupanatamwe chipwuttìnapwuttuonk, ummoyeuwehkomongash Christ kìwonkomukìoog. 16.17 Wonk kìwehquetumaunumwì neematog, kuhkinneasek nagog, penuwanitteaw huw cheg, kah togkussittassummuwacheg ayeuk¢ne kuhkìtomuhte onk ne nuhtuntau¢g, kah chipp‚ht¢k. 16.18 Newutche neg ne…niitcheg, matta waussumauoog Nuppiahquttumìmunoh Jesus Christ, qut nehenwonche wuhhogkussu, kah nashpe wun¢nuhkìwaongash, kah wunnapwaongash p¢hchutoog wuttahhou nìchumw‚sinitcheh. 16.19 Newutche kenìswehtamìonganì sepakemì en wame wosketompaehtu, newutche kìweekontamwanshinnumwì: qut kukkodt¢htinunnumwì kìwaantamìwontamunneau ne wan‚gik, kah asìkekodtumìun ne machuk. 16.20 Kah wunnohteaeu GOD, pish hahpan‚htu Satanoh p swu, ukkitteamonteanitteaonk Nuppiahquttumìmun Jesus Christ, weetomukìk. Amen. 16.21 Timotheus weetanakausumog, kah Lucias, kah Jason, kah Sosipater, nuttinnunkkumoog, nag kìwonkomukì¢og. 16.22 Neen Tertius, yeu wasukkuhhìk wussukwhonk kìwonk¢munumwì nuppiahquttamìmut. 16.23 Gaius ahatt£munkqueh, kah wame moyeuweekomonk, noh kìwonkomukou, Erastus wutchamberlin ìtonit, noh kìwonkomukou, kah Quartus ìweemattin. 16.24 Ukkitteamonteanitteaonk nuppiahquttumìmun Jesus Christ weetomukìk wamu Amen, 16.25 Wonk, noh tapenuk kummenuhkehukqunna¢ut, neaunag nìnsittongquottìm, & kuhkìtomuhkonat Jesus Christ; neyane woshwunnumuk ne [n]ohkok, ne keme wadchanumukup wut£hshit muttaohke kadshik. 16.26 Qut yeuyeu wahteauwahuwon, nashpe wussukwhosuonganìoash negonne missohhamwaen£og, neananìteamwit michemapit GOD, wahteauwahuwon ut wame wutohtimoneat: wutche nìsweetamìweu wunnamptamìonk. 16.27 GOD nont waantam sohsumìonaj nashpe Jesus C(h)rist, m(i)cheme. Amen.